पुणे,दि.01 ऑगस्ट 2023(प्रजेचा विकास न्युज प्रतिनिधी):- पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांना आज पुणे, महाराष्ट्र येथे लोकमान्य टिळक राष्ट्रीय पुरस्कार प्रदान करण्यात आला. लोकमान्य टिळकांच्या वारशाचा गौरव करण्यासाठी टिळक स्मारक मंदिर ट्रस्टने 1983 मध्ये या पुरस्काराची स्थापना केली होती. पंतप्रधानांनी नमामि गंगे प्रकल्पाला रोख पारितोषिक दान केले.
कार्यक्रमस्थळी आल्यानंतर पंतप्रधानांनी लोकमान्य टिळकांच्या पुतळ्याला पुष्पहार अर्पण करून अभिवादन केले. या मेळाव्याला संबोधित करताना पंतप्रधानांनी लोकमान्य टिळकांना त्यांच्या पुण्यतिथीनिमित्त आदरांजली वाहिली आणि हा दिवस त्यांच्यासाठी खास असल्याचे सांगितले. याप्रसंगी आपल्या भावनांना उजाळा देताना पंतप्रधान म्हणाले की, आज लोकमान्य टिळकांची पुण्यतिथी आणि अण्णा भाऊ साठे यांची जयंती आहे. “लोकमान्य टिळक हे भारताच्या स्वातंत्र्यलढ्यातील ‘टिळक’ आहेत”, पंतप्रधान म्हणाले. अण्णा भाऊ साठे यांचे समाजाच्या उन्नतीसाठी केलेले अतुलनीय आणि अतुलनीय योगदानही त्यांनी अधोरेखित केले. छत्रपती शिवाजी, चापेकर बंधू, ज्योतिबा फुले, सावित्रीबाई फुले यांच्या भूमीला पंतप्रधानांनी आदरांजली वाहिली. तत्पूर्वी पंतप्रधानांनी दगडूशेठ मंदिरात जाऊन आशीर्वाद घेतले.
लोकमान्यांशी थेट संबंध असलेल्या स्थळ आणि संस्थेने आज त्यांना दिलेला सन्मान ‘अविस्मरणीय’ असल्याचे पंतप्रधानांनी सांगितले. काशी आणि पुणे यांच्यातील समानता पंतप्रधानांनी नमूद केली कारण दोन्ही शिष्यवृत्तीची केंद्रे आहेत. पंतप्रधान म्हणाले की, जेव्हा एखादा पुरस्कार मिळतो तेव्हा जबाबदारी येते, विशेषत: जेव्हा पुरस्कारासोबत लोकमान्य टिळकांचे नाव जोडले जाते. पंतप्रधानांनी लोकमान्य टिळक पुरस्कार भारतातील 140 कोटी नागरिकांना समर्पित केला. त्यांची स्वप्ने आणि आकांक्षा पूर्ण करण्यासाठी सरकार कोणतीही कसर सोडणार नाही, अशी ग्वाही त्यांनी दिली. नमामि गंगे प्रकल्पाला रोख पारितोषिक दान करण्याच्या त्यांच्या निर्णयाचीही पंतप्रधानांनी माहिती दिली.
भारताच्या स्वातंत्र्यासाठी लोकमान्य टिळकांचे योगदान काही शब्द किंवा घटनांपुरते मर्यादित राहू शकत नाही, कारण त्यांचा प्रभाव स्वातंत्र्यलढ्यातील सर्व नेत्यांवर आणि घटनांवर दिसून आला, असे पंतप्रधान म्हणाले. “इंग्रजांनाही त्यांना ‘भारतीय अशांततेचे जनक’ म्हणावे लागले,” असे पंतप्रधानांनी नमूद केले. लोकमान्य टिळकांनी ‘स्वराज्य हा माझा जन्मसिद्ध हक्क आहे’ या दाव्याने स्वातंत्र्यलढ्याची दिशा बदलली, याकडे मोदींनी लक्ष वेधले. टिळकांनीही ब्रिटिशांनी भारतीय परंपरांना मागासलेलं लेबल चुकीचं सिद्ध केलं. खुद्द महात्मा गांधींनी त्यांना आधुनिक भारताचे शिल्पकार म्हटले होते, अशी आठवण पंतप्रधानांनी सांगितली.
लोकमान्य टिळकांच्या संस्था उभारणी क्षमतेला पंतप्रधानांनी आदरांजली वाहिली. लाला लजपत राय आणि बिपिन चंद्र पाल यांच्यासोबत त्यांनी केलेले सहकार्य हा भारताच्या स्वातंत्र्य लढ्याचा सुवर्ण अध्याय आहे. टिळकांनी वृत्तपत्रे आणि पत्रकारितेचा केलेला वापरही पंतप्रधानांनी आठवला. केसरी महाराष्ट्रात आजही प्रकाशित व वाचले जाते. “हे सर्व लोकमान्य टिळकांच्या मजबूत संस्था उभारणीची साक्ष देते”, पंतप्रधान पुढे म्हणाले.
संस्थेच्या इमारतीतून स्थलांतर करताना, पंतप्रधानांनी टिळकांनी परंपरा जोपासण्यावर प्रकाश टाकला आणि छत्रपती शिवरायांचे आदर्श साजरे करण्यासाठी गणपती महोत्सव आणि शिवजयंती सुरू केल्याचा उल्लेख केला. “हे कार्यक्रम भारताला एका सांस्कृतिक धाग्यात जोडण्याची तसेच पूर्ण स्वराज्याची संपूर्ण संकल्पना या दोन्ही मोहिम होत्या. हे भारताचे वैशिष्ट्य आहे जिथे नेत्यांनी स्वातंत्र्यासारख्या मोठ्या उद्दिष्टांसाठी लढा दिला आणि सामाजिक सुधारणांची मोहीमही चालवली,” ते म्हणाले.
लोकमान्य टिळकांच्या देशातील तरुणांवरील विश्वासाचा संदर्भ देत पंतप्रधानांनी वीर सावरकरांचे मार्गदर्शन आणि लंडनमध्ये छत्रपती शिवाजी शिष्यवृत्ती आणि महाराणा प्रताप शिष्यवृत्ती या दोन शिष्यवृत्ती चालवणाऱ्या श्यामजी कृष्ण वर्मा यांच्याकडे केलेल्या शिफारसीचे स्मरण केले. पुण्यात न्यू इंग्लिश स्कूल, फर्ग्युसन कॉलेज आणि डेक्कन एज्युकेशन सोसायटीची स्थापना हा त्या व्हिजनचा भाग आहे. “प्रणाली उभारणी ते संस्था उभारणी, संस्था उभारणी ते वैयक्तिक इमारत आणि वैयक्तिक इमारत ते राष्ट्र उभारणीचे व्हिजन हे राष्ट्राच्या भवितव्यासाठी रोडमॅपसारखे आहे आणि देश या रोडमॅपचे प्रभावीपणे पालन करत आहे”, पंतप्रधान म्हणाले.
लोकमान्य टिळकांशी महाराष्ट्रातील लोकांचे विशेष नाते अधोरेखित करताना पंतप्रधान म्हणाले की, गुजरातच्या लोकांचेही त्यांच्याशी असेच नाते आहे. लोकमान्य टिळकांनी अहमदाबादमधील साबरमती तुरुंगात सुमारे दीड महिना घालवला तेव्हाची आठवण त्यांनी सांगितली आणि सांगितले की 1916 मध्ये सरदार वल्लभभाई पटेल यांच्यासह 40,000 हून अधिक लोक त्यांचे स्वागत करण्यासाठी आणि त्यांचे विचार ऐकण्यासाठी आले होते. ते पुढे म्हणाले की या भाषणाच्या प्रभावामुळे अहमदाबाद नगरपालिकेचे अध्यक्ष असताना सरदार पटेल यांनी अहमदाबादमध्ये लोकमान्य टिळकांचा पुतळा बसवला. “सरदार पटेलांमध्ये लोकमान्य टिळकांची लोह मुठीची ओळख सापडू शकते”, पंतप्रधानांनी टिप्पणी केली. व्हिक्टोरिया गार्डनमधील पुतळ्याच्या स्थानाबद्दल बोलताना, 1897 मध्ये राणी व्हिक्टोरियाच्या हीरक महोत्सवी समारंभाच्या स्मरणार्थ हे मैदान ब्रिटिशांनी विकसित केले होते आणि लोकमान्य टिळकांचा पुतळा बसवण्याच्या सरदार पटेलांच्या क्रांतिकारी कृतीवर भर दिला होता, अशी माहिती पंतप्रधानांनी दिली. इंग्रजांच्या प्रतिकारानंतरही पंतप्रधान म्हणाले की या पुतळ्याचे उद्घाटन 1929 मध्ये महात्मा गांधींच्या हस्ते झाले होते. या पुतळ्याबद्दल बोलताना पंतप्रधान म्हणाले की हा एक भव्य पुतळा आहे जिथे टिळक जी विश्रांतीच्या स्थितीत बसलेले दिसतात. स्वतंत्र भारताच्या उज्ज्वल भविष्याचा विचार केला तर. “गुलामगिरीच्या काळातही सरदार साहेबांनी संपूर्ण ब्रिटिश राजवटीला भारताच्या सुपुत्राचा सन्मान करण्याचे आव्हान दिले होते”
लोकमान्यांच्या गीतेवरील विश्वासाला पंतप्रधानांनी स्पर्श केला. दूरच्या मंडालेत तुरुंगवास भोगत असतानाही लोकमान्यांनी गीतेचा अभ्यास सुरू ठेवला आणि गीता रहस्याच्या रूपाने एक अनमोल देणगी दिली.
प्रत्येकामध्ये आत्मविश्वास निर्माण करण्याच्या लोकमान्यांच्या क्षमतेबद्दल पंतप्रधानांनी सांगितले. टिळकांनी स्वातंत्र्य, इतिहास आणि संस्कृती यांच्या लढ्यात लोकांचा आत्मविश्वास पुनर्संचयित केला. लोकांवर, कामगारांवर आणि उद्योजकांवर त्यांचा विश्वास होता. “टिळकांनी भारतीयांमधील न्यूनगंडाची मिथक मोडून काढली आणि त्यांना त्यांची क्षमता दाखवून दिली”, ते म्हणाले.
अविश्वासाच्या वातावरणात देशाचा विकास शक्य नाही यावर पंतप्रधानांनी भर दिला. त्यांना पुण्यातील एका गृहस्थ, श्री मनोज पोचट जी यांनी केलेले ट्विट वाचल्याचे आठवले ज्यांनी पंतप्रधानांचा उल्लेख केला होता आणि त्यांना 10 वर्षांपूर्वीच्या पुणे भेटीची आठवण करून दिली होती. टिळकजींनी स्थापन केलेल्या फर्ग्युसन कॉलेजमध्ये त्यावेळी भारतातील विश्वासाच्या कमतरतेबद्दल बोलताना पंतप्रधानांनी आठवण करून दिली. ट्रस्ट डेफिसिटचा मुद्दा उपस्थित केल्याबद्दल पंतप्रधानांनी कृतज्ञता व्यक्त केली आणि सांगितले की देश ट्रस्ट डेफिसिट वरून ट्रस्ट सरप्लसकडे गेला आहे.
गेल्या 9 वर्षांत झालेल्या मोठ्या बदलांमध्ये पंतप्रधानांनी या ट्रस्टच्या अतिरिक्ततेची उदाहरणे दिली. या विश्वासामुळे भारत 5वी सर्वात मोठी अर्थव्यवस्था बनल्याचा उल्लेख त्यांनी केला. त्यांनी देशांच्या स्वतःवरील विश्वासाबद्दल देखील बोलले आणि मेड इन इंडिया कोरोना लस सारख्या यशाचा उल्लेख केला, ज्यामध्ये पुण्याने मोठी भूमिका बजावली. भारतीयांच्या कठोर परिश्रम आणि सचोटीवरील विश्वासाचे प्रतीक म्हणून त्यांनी मुद्रा योजनेंतर्गत तारणमुक्त कर्जाबाबतही सांगितले. त्याचप्रमाणे, आता बहुतेक सेवा मोबाइलवर उपलब्ध आहेत आणि लोक त्यांच्या कागदपत्रांची स्वयं-साक्षांकित करू शकतात. या व्यापार अधिशेषामुळे स्वच्छता मोहीम आणि बेटी बचाओ-बेटी पढाओ ही लोकचळवळ बनल्याचेही त्यांनी आवर्जून सांगितले. या सगळ्यामुळे देशात सकारात्मक वातावरण निर्माण होत आहे, असेही ते म्हणाले.
पंतप्रधानांनी लाल किल्ल्यावरून केलेल्या भाषणात गॅस सबसिडी सोडू शकणार्‍यांना फोन केला होता तेव्हा लाखो लोकांनी गॅस सबसिडी सोडली होती, याची आठवण करून देताना त्यांनी सांगितले की, अनेक देशांचे सर्वेक्षण करण्यात आले होते, ज्यामध्ये भारतात सर्वात जास्त आहे. त्यांच्या सरकारवर विश्वास. जनतेचा विश्वास वाढवणे हे भारतातील लोकांच्या प्रगतीचे माध्यम बनत आहे यावर श्री मोदींनी भर दिला.
भाषणाचा समारोप करताना पंतप्रधानांनी अधोरेखित केले की, स्वातंत्र्याच्या 75 वर्षांनंतर देश अमृत कालकडे कर्तव्य काल म्हणून पाहत आहे, जिथे प्रत्येक नागरिक देशाची स्वप्ने आणि संकल्प डोळ्यासमोर ठेवून आपापल्या स्तरावर काम करत आहे. म्हणूनच, पंतप्रधान म्हणाले, आज जग भारतातील भविष्याचे साक्षीदार आहे कारण आजचे आमचे प्रयत्न संपूर्ण मानवतेसाठी एक आश्वासन बनत आहेत. लोकमान्य टिळकांच्या विचारांच्या आणि आशीर्वादाच्या बळावर सशक्त आणि समृद्ध भारताचे स्वप्न नागरिक नक्कीच सत्यात उतरवतील, असे पंतप्रधान म्हणाले. लोकमान्य टिळकांच्या आदर्शांशी लोकांना जोडण्यासाठी हिंद स्वराज्य संघ महत्त्वाची भूमिका बजावत राहील, असा विश्वास पंतप्रधानांनी व्यक्त केला.
महाराष्ट्राचे राज्यपाल श्री रमेश बैस, महाराष्ट्राचे मुख्यमंत्री श्री एकनाथ शिंदे, महाराष्ट्राचे उपमुख्यमंत्री श्री देवेंद्र फडणवीस आणि श्री अजित पवार, खासदार, श्री शरदचंद्र पवार, टिळक स्मारक ट्रस्टचे अध्यक्ष, डॉ दीपक टिळक, उपाध्यक्ष डॉ. यावेळी टिळक स्मारक ट्रस्टचे अध्यक्ष डॉ.रोहित टिळक, टिळक स्मारक ट्रस्टचे विश्वस्त श्री.सुशीलकुमार शिंदे आदी मान्यवर उपस्थित होते.
लोकमान्य टिळकांच्या वारशाचा गौरव करण्यासाठी टिळक स्मारक मंदिर ट्रस्टने 1983 मध्ये या पुरस्काराची स्थापना केली होती. ज्यांनी राष्ट्राच्या प्रगतीसाठी आणि विकासासाठी काम केले आहे आणि ज्यांचे योगदान केवळ उल्लेखनीय आणि असाधारण म्हणून पाहिले जाऊ शकते अशा लोकांना हा पुरस्कार दिला जातो. लोकमान्य टिळकांच्या पुण्यतिथी – दरवर्षी 1 ऑगस्ट रोजी ते सादर केले जाते.
पंतप्रधान या पुरस्काराचे 41 वे प्राप्तकर्ते ठरले. हे यापूर्वी डॉ शंकर दयाळ शर्मा, श्री प्रणव मुखर्जी, श्री अटल बिहारी वाजपेयी, श्रीमती इंदिरा गांधी, डॉ मनमोहन सिंग, श्री एन आर नारायण मूर्ती, डॉ ई. श्रीधरन यांसारख्या दिग्गजांना सादर केले गेले आहे.
